زنبور عسل به عنوان گونه وحشی برای آفریقا

در پنجمین کارگاه آموزشی که سازمان جهانی بهداشت دام در خصوص حیات وحش برگزار نمود، برای اولین بار زنبور عسل به عنوان گونه وحشی مطرح گردید و در خصوص امنیت زیستی و پایش اپیدمیولوژیک بیماری‌های زنبورعسل مطالبی ارائه شد. دلیل این موضوع آن است که اگرچه در کل دنیا زنبور عسل نیز مانند دام‌های اهلی گونه‌های پرورشی محسوب می‌شود، اما این نکته در آفریقا صحت ندارد. در آفریقا، زنبور عسل پرورش داده نمی‌شود و حتی با قراردادن کندو در مکان‌های مناسب، چالش ورود زنبورها به کندو‌ها وجود دارد و بعد از مدتی مدتی کندو را ترک می‌کنند. بنابراین در آفریقا زنبور عسل صرفا گونه وحشی محسوب می شود.

در این بخش از کارگاه، دکتر میشل لاتورف در خصوص امنیت زیستی و پایش اپیدمیولوژیک بیماری‌های زنبورعسل مطالبی را ارائه نمودند.

زنبور عسل در گرده افشانی گیاهان بسیار حایز اهمیت می‌باشد و 75% از گیاهان برای بقا و رشد به گرده افشانی نیاز دارند. در دنیا، زنبور عسل مانند دام‌های اهلی گونه‌های پرورشی محسوب می‌شود، اما این نکته در آفریقا صحت ندارد و پرورش زنبور عسل رخ نمی‌دهد. در آفریقا حتی با قرار دادن کندو چالش ورود و خروج زنبور به کندو‌ها وجود دارد. بنابراین در خصوص آفریقا زنبور عسل صرفا گونه وحشی محسوب می‌شود.

بر اساس داده‌های سازمان خواربار جهانی- فائو، اگر چه در آفریقا 17 میلیون کلونی زنبور عسل وجود دارد اما در بخش‌های مختلف جهان کاهش در کلونی‌های زنبور عسل رخ داده است: خاورمیانه: 80-10%، اروپا: 53-5/1 %، ژاپن: 25%، و آمریکا: 30% ، اما در مورد آمریکای لاتین، استرالیا و آفریقای جنوبی گزارشی از تلفات بالا موجود نیست. این کاهش به دلایل محیطی، عوامل پاتوژن و تغییرات ژنتیکی و اثرات آن‌ها بر زنده‌مانی رخ می‌دهد.

پیشنهادات طرح شده برای ممانعت از کاهش جمعیت زنبور‌ها:
• جایگزین کردن حشره‌کش‌ها با ترکیبات بدست آمده از تکنولوژی IPM
• استفاده از حشره‌کش ها در زمانی که زنبورها پرواز نمی‌نمایند (مثلا در طول غروب)
• تغییر در LCLU (پوشش زمین/استفاده از زمین) مثلا کاشتن گل اطراف زمین‌های کشاورزی، بکارگیری از لانه‌های جدید حشرات یا حفاظت از لانه‌های موجود.
در این نشست، همچنین به نتایج بدست آمده از مطالعه‌ای که در آن متداولترین انگل‌های زنبور عسل در 5 کشور آفریقایی پایش شده بود، اشاره شد که تصاویر زیر، گسترش و پراکندگی فون انگلی زنبور عسل در این مناطق نشان داده شده است.

در نهایت توصیه شد در خصوص تعداد کلونی‌ها و متداولترین انگل‌های تهدید کننده زنبور عسل، پایش‌های بیشتری صورت گیرد و در مورد سایر زنبورها (زنبور‌های تک و زنبور‌های بدون نیش) هم مطالعه انجام پذیرد.