پرندگان آبزی و آلودگی‌های نفتی

آلودگی‌های نفتی خطرات متعددی را برای پرندگان آبزی ایجاد می‌نماید. نشت مواد نفتی باعث آلودگی پر پرندگان شده به طوریکه ساختار و عملکرد پر از بین می‌رود. گرمازدگی متعاقب از‌ دست‌دادن خاصیت عایقی پر آغشته به مواد نفتی، عدم توانایی یافتن غذا، ورود این مواد به دستگاه گوارش و مسمومیت با آلاینده‌های نفتی هنگام تمیز کردن پرها با منقار و افزایش خطر شکار شدن از آسیب‌های مستقیم ایجاد‌شده در پرندگان آبزی است. علاوه بر اختلالات گوارشی و اختلال در عملکرد کبد، اختلالات دستگاه عصبی و دستگاه تناسلی نیز در پی ورود سموم به بدن و در نهایت مرگ پرنده گزارش شده‌است.

امدادگری در این پرندگان و جمع‌آوری اجساد برای جلوگیری از انتشار سموم امری بسیار مهم و نیازمند آموزش است.

کاهش میزان تغذیه، افزایش سوخت و ساز بدن در اثر گرمازدگی یا سرمازدگی، کاهش مایعات بدن در اثر اسهال، کاهش جذب در اثر التهاب دستگاه گوارش و نهایتا کم‌آبی در کنار عواملی چون تاثیر سموم روی کبد و سایر ارگان‌ها در پروسه سم‌زدایی و دفع سم، منجر به کم‌خونی و تضعیف سیستم ایمنی پرنده می‌شود. در روند استنشاق بخار مواد سمی، پنومونی و اختلالات عصبی همچون آتاکسی نیز محتمل است. در معرض قرار گرفتن پرندگان در محیط‌های آلوده به صورت مداوم می‌تواند اختلالات مزمن از جمله تغییرات رفتاری، اختلالات سیستم تناسلی، کاهش کیفیت تخم و اختلال در رشد جنین را نیز دربرگیرد.

امدادگری پرندگان آلوده به مواد نفتی نیازمند برنامه‌ریزی، استفاده از نیروهای متخصص و باتجربه و رعایت اصول ایمنی است. یافتن منابع نشت نفت و جلوگیری از گسترش آن، خارج کردن حیوانات از منطقه آلوده، جمع‌آوری اجساد، پاکسازی منطقه، زنده‌گیری پرندگان آلوده و انتقال آن‌ها به مراکز مجهز و دارای دما و تهویه مناسب جهت بازپروری و معاینه و درمان زیر نظر دامپزشک از جمله اقدامات لازم برای کمک‌رسانی است.

نویسنده:
دکتر محمود مرعشی